Historia Debiana zaczęła się kręcić 16 sierpnia 1993 roku. Tego dnia Ian Murdock — założyciel Projektu — wysłał na grupę dyskusyjną comp.os.linux.development ogłoszenie o rozpoczęciu prac nad „Debian Linux Release”. Bodźcem do działania była, historyczna już, dystrybucja SLS — Murdock rozczarowany nią, postanowił rozpocząć własny projekt.

Fot.1. Debianowy tort urodzinowy (© michal_s)

Jednym z początkowych założeń były m.in. częste wydawanie nowych wersji oraz dostarczanie oprogramowania w jak najaktualniejszych wersjach. O ile w pierwszych latach istnienia Projektu założenie to było realizowane (rozwojowe wydanie 0.01 ukazało się we wrześniu 1993, wydanie 0.90 już w grudniu tego samego roku (sic!); pierwsze wydania stabilne wychodziły co około pół roku), o tyle w późniejszych latach zostało ono zrewidowane — postawiono na rzadsze, za to dokładnie przetestowane wydania — podczas ostatniej konferencji postanowiono wydawać nową stabilną wersję co około 2 lata.

Debian w liczbach

Minione dwadzieścia lat były bardzo owocne dla Projektu. Dotychczas wydanych zostało 12 stabilnych edycji, kolejno:

• 1.1 „Buzz” z 17 czerwca 1996 — wydanie to zawierało 474 pakiety, wyposażone było w jądro w wersji 2.0, posiadało już prosty menedżer pakietów dselect oraz niskopoziomowy dpkg, pracowało nad nią ponad 60 deweloperów,
• 1.2 „Rex” z 12 grudnia 1996 — liczba pakietów oraz pracujących nad nimi deweloperów powiększyła się blisko dwukrotnie, odpowiednio: 848 oraz ok. 120
• 1.3 „Bo” z 5 czerwca 1997 — wydanie zawierało 974 pakiety, pracowało nad nim ok. 200 deweloperów,
• 2.0 „Hamm” z 24 lipca 1998 — w tej edycji glibc (libc6) zastąpił „linux libc” (wówczas w wersji 5 — libc5) oraz wprowadzono pierwszą architekturę inną niż x86 — m68k, wydanie zawierało ponad 1500 pakietów, pracowało nad nim ponad 400 deweloperów,
• 2.1 „Slink” z 9 marca 1999 — w tym wydaniu wprowadzono zaawansowany menedżer pakietów APT oraz dodano kolejne dwie architektury — alpha i sparc. „Slink” liczył sobie ok. 2250 pakietów i dystrybuowany był już na 2 płytach CD,
• 2.2 „Potato” z 15 sierpnia 2000 — to wydanie wprowadziło następne architektury: arm i powerpc, liczba pakietów przekroczyła 3900, a deweloperów — 450,
• 3.0 „Woody” z 19 czerwca 2002 — wprowadzone zostały kolejne architektury: hppa, ia64, mips, mipsel oraz s390. W skład wydania wchodziło około 8500 pakietów, które dystrybuowane były na 7 płytach CD, pracowało nad nim ponad 900 deweloperów,
• 3.1 „Sarge” z 6 czerwca 2005 — dodano półoficalnie architekturę amd64, wprowadzono nowy, modularny instalator, który posiadał automatyczną detekcję sprzętu oraz został całkowicie przetłumaczony na ponad 30 języków, w tym polski. W skład tego wydania wchodziło około 15400 pakietów, pełen zestaw instalacyjny dystrybuowany był na 14 płytach CD,
• 4.0 „Etch” z 8 kwietnia 2007 — architektura amd64 została oficjalnie włączona do dystrybucji, porzucono za to m68k, ulepszono instalator — m.in. dodano tryb graficzny, rozbudowano program partycjonujący. W wydaniu znalazło się około 18000 pakietów, liczba deweloperów przekroczyła 1300. „Etch” dystrybuowany był na ponad 20 płytach CD (3 DVD), dostępne też były dwie alternatywne pierwsze płyty CD z innymi środowiskami graficznymi,
• 5.0 „Lenny” z 14 lutego 2009 — porzucono 32-bitową architekturę sparc, wprowadzono architekturę armel, wydano pierwszą oficjalna edycję Live, dodano niemal pełną obsługę UTF-8. W skład wydania weszło około 23000 pakietów,
• 6.0 „Squeeze” z 6 lutego 2011 — pierwsze wydanie z całkowicie wolnym jądrem Linux oraz pierwsze wydanie z jądrem innym niż Linux: FreeBSD, repozytorium wzbogaciło się o około 10 tys. nowych pakietów, w sumie w wydaniu dostępnych było ponad 30 tys. pakietów binarnych,
• 7.0 „Wheezy” z 4 maja 2013, obecne stabilne wydanie — pierwsza wersja z obsługą wieloarchitekturowości (multiarch) oraz (niemalże) pełnym zestawem kodeków i narzędzi multimedialnych, repozytorium zawiera ponad 48 tys. pakietów binarnych.

Obecnie Debian rozwijany jest przez ogromną rzeszę osób, status dewelopera posiada około 1000 osób (do tej liczby doliczyć należy prawdopodobnie tysiące opiekunów pakietów), 11 z nich pochodzi z Polski. W gałęzi testowej, która zostanie zamrożona w przygotowaniu kolejnego wydania za kilka tygodni, znajduje się obecnie ponad 55000 pakietów.

Wkład Debiana w WiOO

W ramach Projektu w 1997 r. powstała jedna z pierwszych definicji Wolnego i Otwartego Oprogramowania — Wytyczne Debiana dotyczące Wolnego Oprogramowania, zwana w skrócie DFSG (od ang. Debian Free Software Guidelines), która stała się podstawą Definicji Otwartego Źródła utworzoną przez Open Source Initiative. Pierwsza definicja — Definicja Wolnego Oprogramowania — powstała w ramach projektu GNU osiem lat wcześniej, jednak w momencie powstawania DFSG nie była powszechnie znana — promocja tej definicji na szeroką skalę rozpoczęła się już po ogłoszeniu definicji przez OSI.

Debian znany jest ze swojego pełnego powagi podejścia do licencji, wg niektórych wręcz restrykcyjnego. Jednak właśnie dzięki takiemu podejściu, jako jedna z nielicznych dystrybucji stoi na straży prawnej przejrzystości. Jest też jedną z trzech instytucji, obok FSF i OSI, pytanych o opinię na temat zgodności nowych licencji z ruchem WiOO.

Debian jest na tyle uniwersalnym systemem i solidną podstawą, że bazuje na nim wiele — na DistroWatch.com notowanych jest około 150 — innych systemów. Z tych ważniejszych wymienić należy:

• Ubuntu — obecnie najpopularniejsza dystrybucja biurkowa
• Knoppix — pierwszy system Live, któremu udało się podbić rynek
• grml — znakomita dystrybucja narzędziowa
• Mint — dystrybucja dla początkujących

Również wewnątrz samego Debiana znajduje się wiele podprojektów, które mają na celu tworzenie wyspecjalizowanego oprogramowania dla konkretnych grup odbiorców. Do najistotniejszych zaliczyć można projekty:

• Debian Med — system do zastosowań w medycynie
• Debian Edu (zwany również Skolelinux) — kompleksowe rozwiązanie dla szkolnictwa
• Debian Jr. — system przeznaczony dla najmłodszych użytkowników

Więcej niż system

Należy zauważyć, że Debian to nie tylko ściśle techniczny projekt systemu operacyjnego, a również zjawisko społeczne — jest to jeden z ciekawszych przykładów demokracji, zastosowanej w podmiocie niepaństwowym. Wszystkie podstawowe zasady spisane są w Konstytucji (zwanej również Statutem), podstawowe założenia opisuje Umowa Społeczna. Ważne decyzje (np. wybory Lidera Projektu) podejmowane sa na drodze głosowania, w którym głos każdego z deweloperów ma taką samą wagę.

Dzięki Debianowi rodziły się nie tylko przyjaźnie, ale i miłości — wśród deweloperów dystrybucji znajduje się kilka małżeństw i par.

Niech żyje nam!

Z okazji 21. urodzin Projektu życzymy twórcom, użytkownikom oraz sympatykom wszystkiego debianowego, a samemu systemowi: sto lat!